Góry Świętokrzyskie były w czasie hitlerowskiej okupacji terenem intensywnych działań partyzanckich. Ukształtowanie terenu z wieloma lasami oraz wszechstronna pomoc mieszkańców stanowiły doskonałe zaplecze dla działań konspiracyjnych oddziałów. Były wśród nich oddziały Zgrupowania Partyzanckiego Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK "Ponury" dowodzone przez legendarnego komendanta por. Jana Piwnika.

Czasy działań Zgrupowania AK „Ponury” wspomina odsłonięty w 2011 r. pomnik w kształcie kapliczki znajdujący się na szlaku wiodącym ze Świętej Katarzyny na Łysicę. Na tablicy umieszczono inskrypcję o treści „Bogu Wszechmogącemu na chwałę, ludziom na pożytek, Górom Świętokrzyskim w podzięce za udzielenie schronienia Zgrupowaniom Partyzanckim AK Ponury po niemieckiej obławie na Wykus – Barwinek we wrześniu 1943 r.”. Kapliczkę ufundowali członkowie Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „PONURY-NURT”.