Najstarsze wzmianki o Międzyrzeczu pochodzą z 1003 r. (w związku z lokacją klasztoru benedyktynów). O mieście położonym w widłach Paklicy i Odry mówi się jednak dopiero od XIII w. , kiedy nastąpiła jego oficjalna lokacja. Wcześniej był tu gród, osada wokół niego, zamek. W XV w. Międzyrzecz stał się jednym z największych ośrodków miejskich Wielkopolski. Jako bogate miasto królewskie był siedzibą kasztelana i starosty. O piastowanie intratnego urzędu w tym miejscu starały się wielkie osobistości polityki. Starostami międzyrzeckimi byli m.in. Łukasz Górka, Stanisław Ostroróg, Jan Zamoyski, Bogusław Leszczyński czy Piotr Opaliński (co nie znaczy, że tutaj mieszkali; wystarczało im czerpanie stąd profitów).
Aż do potopu szwedzkiego kasztelanią i siedzibą starosty był zamek. Zniszczony (po raz kolejny zresztą) w 1655 r. nie nadawał się już do zamieszkania. W 1691 r. za jego remont zabrał się Piotr Opaliński. Kolejny starosta – Mateusz Radomicki - zarzucił jednak ten pomysł i w 1716 r. rozpoczął naprzeciwko budowę nowej, murowanej siedziby. Trzy lata później zakończył ją Stanisław Jan Jabłonowski (również starosta międzyrzecki). Jednokondygnacyjny budynek ma wysokie użytkowe poddasze. Wnętrza w późniejszych latach przebudowywano wielokrotnie.
Obok murowanego dworu wzniesiono jednocześnie ryglową, parterową oficynę. W połowie XIX w. połączono ją z rezydencją w jedną całość i urządzono w niej mieszkania a dawną siedzibę starostów zdegradowano do roli browaru. Po drugiej wojnie w kompleksie przeprowadzono remont i urządzono muzeum. W 1974 r. zrekonstruowano (dosłownie odtworzono na podstawie dziewiętnastowiecznych rycin) budynek bramny. (akapit) Z ekspozycji muzealnych szczególnie godna polecenia jest kolekcja portretów trumiennych wraz z tablicami herbowymi i inskrypcyjnymi. Jest unikalna. Portrety trumienne to typowo sarmacka sztuka sepulkralna, tymczasem tu, w Międzyrzeczu można oglądać podobizny szlachciców niemieckich upozowanych na polskiego sarmatę. Z tego też powodu prezentowane są nierzadko w renomowanych europejskich muzeach.
Kolejne ciekawostki znalezione na terenie zamku to niezwykle rzadka, dwustronna gemma rzymska z wizerunkiem Gordiana III oraz zachowany prawie w całości szkielet woja z 1094 roku. Gemma z karneolu jest niewielka (28 x 25 mm), dlatego muzeum postarało się o przedstawienie jej w formie hologramu.
Warto też zwrócić uwagę na rosnący przed budynkiem oficyny pomnikowy okaz lipy szerokolistnej.
Godziny otwarcia muzeum: 01.X-31.X – poniedziałek-piątek i niedziela 9.00-16.00; w soboty zamknięte, w poniedziałki wstęp wolny 01.IV- 30.IV - poniedziałek-sobota 9.00 do 16.00; w niedzielę zamknięte; w poniedziałki wstęp wolny 01.V-30.IX - wtorek- sobota od 9.00 do 16.00; niedziela od 10.00 do 16.00; w poniedziałki zamknięte; we wtorki wstęp wolny 01.XI-31.III - poniedziałek-piątek od 9.00 do 16.00; w soboty i niedziele zamknięte; w poniedziałki wstęp wolny .