W Nowej Słupi pod lasem przy drodze wiodącej na Święty Krzyż stoi wykuta z kamienia kwarcowego, tajemnicza figura nazywana Pielgrzymem, lub Świętym Emerykiem. Nie wiadomo kiedy powstała i kogo przedstawia, dlatego też krąży o niej niezliczone legendy. Jedni widzą w niej podobiznę króla Jagiełły, inni Bolesława Chrobrego. Krążą też opowieści o kobiecie, która pielgrzymowała na klęczkach do klasztoru, a kiedy zabrakło jej sił, kazała wykuć swoją podobiznę w kamieniu, aby w ten sposób kontynuować pielgrzymkę. Emerykiem nazwali tę figurę ci, którzy uważali, że jest to podobizna księcia Emeryka, który przekazał dla klasztoru na Św. Krzyżu relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Rzeźba przedstawia postać w długiej sukni, na kolanach, z przewieszoną przez ramię sakwą podróżną, z rękami złożonymi do modlitwy, więc najbardziej znana legenda mówi o pielgrzymie, który na klęczkach chciał dojść do klasztoru znajdującego się na szczycie góry. Gdy był już u podnóża góry odezwały się klasztorne dzwony. Pielgrzym oświadczył, że dzwony zaczęły bić same na jego cześć i w tym momencie zamienił się w kamień. W ten sposób ukarany za swoją pychę musi pokutować po dziś dzień. Co roku posuwa się w kierunku klasztoru o jedno maleńkie ziarnko piasku, a kiedy dojdzie na szczyt, wszystkie grzechy zostaną mu darowane i nastąpi koniec świata. Aby koniec świata nie nastąpił za szybko pielgrzyma ogrodzono drewnianym płotem, przez co będzie miał utrudnioną wędrówkę. A na wandali malujących i niszczących figurę kara czeka jeszcze przed końcem świata.(zetem)