„…ale sosny pięknie wyrosły/ a gdzieniegdzie brzozy/ i cisza wyrosła i cień po Żydach Jadowa”

Tak wspomina to miejsce Henryk Grynberg – urodzony w Warszawie amerykański prozaik i eseista.

W lesie, w rozwidleniu dróg wiodących z Jadowa do Tłuszcza i Sulejowa znajdują się smętne resztki żydowskiego cmentarza genezą sięgającego XIX wieku. W tamtych czasach Żydzi stanowili zdecydowaną większość mieszkańców wsi. Ci, którzy nie uciekli na początku wojny, zostali stłoczeni w miejscowym getcie. Przebywali w nim także wyznawcy judaizmu z Pułtuska, Nasielska i Żuromina. Getto zlikwidowano jesienią 1942 r. Zginęło wówczas około 600 osób, resztę wywieziono do obozu zagłady wTreblince.

Ciała pomordowanych ( wśród nich 1,5 rocznego brata Henryka Grynberga ) pochowano w zbiorowej mogile wykopanej na dziewiętnastowiecznym kirkucie. Dziś miejsce po niej otacza niewysoki betonowy murek z kilkoma starymi macewami ustawionymi wewnątrz. Zwłoki usunięto stąd jeszcze w czasie wojny i spalono gdzieś pod Węgrowem.

Uwagę zwraca symboliczna granitowa płyta z mało czytelnym napisem „Berta i Rubin Berensztejn. Na pamięć moim rodzicom, zamordowanym przez hitlerowców w 1942 roku". Tuż obok „poszukiwacze złota dziurę/ w płycie pamiątkowej wyrąbali/ i bieleją gdzieniegdzie szczątki/ niedogryzionych nagrobków/ albo mchem zarosły i miękko/ ścielą się jak poduszki / pod niewidzialnymi głowami”

Podobno na terenie kirkutu zachowały się fragmenty około stu nagrobków. Za wyjątkiem kilku macew są raczej mało widoczne. Można za to znaleźć duże kamienie, niektóre ze śladami inskrypcji. Rację ma Grynberg pisząc w swoim wierszu: „Sosny w Jadowie wyrosły/ między rzędami grobów niewidocznych/ bo zapadły pod ziemię/ żeby skryć się przed profanami”