W styczniu 1863 roku w Królestwie Polskim wybuchło zbrojne powstanie przeciwko Rosji. Powstanie objęło całe Królestwo, znaczną część Litwy oraz Wołyń i trwało z większą intensywnością ponad rok, a rozproszone oddziały partyzanckie walczyły jeszcze do jesieni 1864 roku.

30 września 1863 r. siły powstańcze pod dowództwem płk. Z. Chmieleńskiego stoczyły krwawy bój pod Mełchowem, na Ziemi Lelowskiej. Straty wojskowe były znaczne po obu stronach. W bitwie tej został ciężko ranny w nogę młody podoficer Adam Chmielowski, znany później jako brat Albert.

Na skraju Mełchowa, przy wjeździe do wioski znajduje się zbiorowa mogiła powstańców, nad którą góruje wysoki, metalowy krzyż. We wsi jest też kaplica upamiętniająca udział przyszłego sługi bożego w powstaniu styczniowym.

Od kilku lat w Mełchowie przeprowadzane są w rocznicę bitwy patriotyczne uroczystości.