Przy drodze z Santoka do Płomykowa, w niewielkim od niej oddaleniu znajduje się nieduży obelisk ogrodzony metalowym, pomalowanym na zielono płotkiem. Dojście do niego starannie przykryto dużymi płytami chodnikowymi. Prawie zawsze palą się pod nim znicze. Na obelisku możemy przeczytać, że: „Tu polegli w okresie referendum ludowego, w walce o utrwalenie władzy ludowej dnia 15 VI 1945 Cichoński Stanisław - funkcjonariusz MO lat 21 i Różański Zygmunt, członek ORMO lat 19. Cześć ich pamięci. Społeczeństwo w XXV rocznicę MO i SB”.
Niektórzy uważają, że takie pamiątki są dziś nieco kontrowersyjne, ale tutejsi mieszkańcy dbają o to miejsce od zawsze i nie zwracają uwagi na - delikatnie mówiąc - niepoprawność polityczną przymocowanej do steli tablicy. Im wystarczy, że zginęli tu młodzi ludzie. Nie zastanawiają się nad współczesnym wydźwiękiem słów „utrwalanie władzy ludowej”, „MO” „ORMO” i „SB”.
Referendum ludowe oraz słynne „3 x TAK” przeszło do historii. Ponieważ nie cieszyło się jednomyślnym hurraoptymizmem, kosztowało wiele istnień ludzkich i to po obu stronach - zarówno opozycyjnej „reakcji działającej przeciwko polskiej racji stanu”, jak i tzw. „grupy trzymającej władzę”. Honorowanie pamięci tych pierwszych stosownymi pomnikami nie mogło mieć miejsca, natomiast drugich od razu uznawano za bohaterów.
Warto przy okazji przypomnieć sobie, jak brzmiały referendalne pytania: 1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego reformą rolną i unarodowienia podstawowych gałęzi gospodarki krajowej, z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?
O ile większość Polaków rzeczywiście opowiadała się za włączeniem w granice kraju Ziem Zachodnich (miało to być swoistą rekompensatą za Kresy i to, co tam pozostało), a także za upaństwowieniem i reformą rolną, o tyle na punkt pierwszy niekoniecznie chcieli odpowiadać „tak”. Oficjalne wyniki referendum głosiły: na pierwsze pytanie odpowiedzi pozytywnych udzieliło 68,2% głosujących, na drugie 77,3%, a na trzecie 91,4%. Nieoficjalne podawały, że w samym Krakowie aż 93% respondentów zanegowało pierwsze pytanie. Miało im za to podobno grozić karne wysiedlenie z miasta. Faktem jest, że wszechwładny aparat bezpieczeństwa i wszechobecna cenzura uniemożliwiły skuteczny opór antykomunistyczny.
Wracając do naszego pomnika - jeden z wymienionych na tablicy młodych ludzi, Stanisław Cichoński, został patronem gorzowskiej ulicy. W latach 80. XX wieku, na fali przemian ustrojowych, w wielu miastach zmieniono na bardziej neutralne nazwy ulic, których patronami byli komunistyczni bojownicy. Stanisław Cichoński nie naraził się jednak nikomu i chociaż - szczerze powiedziawszy - mało kto już dziś pamięta, kim była ta postać, nadal patronuje niewielkiej uliczce. I niech tak pozostanie.