Dwadzieścia kilka kilometrów w dnie Pradoliny Noteci-Warty - tyle brakowało, aby połączyć zlewnie Wisły i Odry. Pomysły wykopania kanału, który przeciąłby dział wód największych rzek ziem polskich, pojawiały się w Rzeczypospolitej w XVI i XVII w. Poważne szanse na realizację miał projekt z lat 60. XVIII w., autorstwa kartografa i inżyniera Franciszka Floriana Czakiego, Węgra na służbie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zabór Pomorza przez Prusaków w 1772 r. położył kres polskim inicjatywom. Scentralizowana machina państwa Fryderyka II podołała trudowi budowy kanału. Prace zaczęto wiosną 1773 r., a pierwsze łodzie popłynęły nową drogą wodną już we wrześniu następnego roku. Wśród armii robotników zatrudnionych przy budowie szerzyły się epidemie. Dziewięć śluz i 26,7 km wodnej arterii łączącej Noteć pod Nakłem z Brdą w Bydgoszczy kosztowało życie ok. 2 tys. ludzi.
Kanał bardzo szybko uległ wypłyceniu. Nie nadążano z jego pogłębianiem. W kilka lat po otwarciu wstrzymano nawet żeglugę. Na początku XIX w. kanał został zmodernizowany, a druga połowa tego stulecia była złotym okresem w jego funkcjonowaniu. Pływano tutaj głównie z drewnem, zbożem, cukrem i solą. W 1883 r. pojawiły się pierwsze parowce. W latach 1909-1915 zmieniono przebieg końcowego odcinka kanału na terenie Bydgoszczy, nieznacznie go skracając. Od zakończenia I wojny światowej ruch na tej wodnej arterii zaczął stopniowo maleć. Zamarł niemal całkowicie w latach 70. XX w.
Dzisiejszy Kanał Bydgoski ma 24,7 km długości. Różnicę wysokości pomiędzy Notecią a Wisłą, wynoszącą 31 m, można pokonać dzięki sześciu śluzom. Arteria ma kapitalne znaczenie dla turystyki wodnej. Łącząc systemy wodne Wisły i Odry, otwiera przed żeglarzami dostęp do Morza Czarnego (poprzez Wisłę, Bug, Prypeć i Dniepr). Notecią, Wartą, Odrą i kanałami niemieckimi można dostać się na śród-lądowe szlaki Europy Zachodniej.
Warto zapuścić się w Bydgoszczy w okolice ul. Nakielskiej. Wzdłuż niej, począwszy od ronda Grunwaldzkiego, biegnie na odcinku ok. 2,5 km Stary Kanał, oddzielony od głównej arterii po 1915 r. Okolica jest oazą zieleni przypominającą miejski park; nad wodą rosną pomnikowe okazy topól sadzonych w przeszłości dla umocnienia brzegów kanału. Atrakcją są trzy wyremontowane XIX-wieczne śluzy. Dokładnych informacji o historii drogi wodnej można zasięgnąć w Muzeum Kanału Bydgoskiego działającym na terenie III Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Nowogrodzkiej 3 (wizytę należy wcześniej umówić, tel. 052 322 33 37).