Kościół cmentarny św. Krzyża w Nysie, opisywany w dokumentach historycznych z 1341r.jako drewniana świątynia przy której istniała pustelnia będąca celem pielgrzymek. Przetrwał do 1633r. i na jego miejscu ze składek parafian i przy pomocy miasta, wybudowano murowany poświęcony 14 kwietnia 1639r.Popularnie nazywany jest Kościołem Jerozolimskim. Na fasadzie frontowej znajduje się podwójny krzyż świadczącym o związku z zakonem bożogrobców stojącym na straży tajemnic Jerozolimy. Ciekawym faktem jest, że został wybudowany poza miastem, w dość znacznej odległości od jego centrum, co nie było dziełem przypadku. Badacze twierdzą, że znajduje się od centrum miasta zgodnie z „miarą jerozolimską”, co oznacza, że zachowana została realna odległość z Jerozolimy między domem Piłata a miejscem ukrzyżowania Zbawiciela. Teza ta znalazła potwierdzenie w znalezionym w wieży kościoła dokumencie z 1678r., z którego wynikało, że wybudowany został na pamiątkę Męki Pańskiej i obowiązkiem parafian jest pielgrzymowanie każdego roku w Wielki Piątek w południe spod kościoła św. Jakuba (obecna bazylika).