Fundatorem klasztoru cysterskiego w Lądzie był sam książę wielkopolski Mieszko III Stary, który sprowadził tutaj mnichów z Łekna koło Wągrowca, lecz nie zachował się ani wystawiony przez niego akt fundacyjny, ani żadne materialne ślady zabudowań klasztornych z XII czy XIII w. W 1331 r. opactwo zostało spustoszone przez Krzyżaków, co stało się impulsem do nowych inwestycji w drugiej połowie tego stulecia.
Najcenniejszą pamiątką po epoce gotyku jest zachowana na terenie klasztoru dawna kaplica pw. św. Jakuba Apostoła, ozdobiona ok. 1372 r. freskami przedstawiającymi m.in. scenę odnowienia fundacji przez starostę generalnego Wielkopolski, Wierzbiętę z Paniewic. Pod malowidłami dewocyjnymi biegnie fryz heraldyczny, na którym umieszczono 17 polskich herbów rycerskich, należących do rodzin, które obok Wierzbięty przyczyniły się do odbudowy klasztoru. Gotycki jest także kapitularz, czyli dawna sala spotkań wspólnoty zakonnej, oraz krużganki obiegające wewnętrzny dziedziniec.
W drugiej połowie XVII i pierwszej XVIII w. opactwo w Lądzie zostało przebudowane w duchu baroku. Największą zmianą było całkowite rozebranie starego kościoła i wzniesienie na jego miejscu świątyni, której główną ozdobą są zachwycające freski wykonane przez franciszkanina Adama Swacha (transept i tzw. mała kopuła) oraz Jerzego Wilhelma Neunhertza (wielka kopuła nawy głównej). Z kilku wspaniałych ołtarzy na uwagę zasługuje zwłaszcza ten w lewym ramieniu transeptu, który w dolnej części ma szokującą galerię przeszklonych relikwiarzy ze szczątkami św. Urszuli i jej towarzyszek, sprowadzonymi do Lądu z Kolonii w 1263 r. W kościele znajdują się również bogato rzeźbione stalle dla zakonników (z ok. 1680 r.), rokokowa ambona, cztery wielkie konfesjonały zwieńczone figurami słynnych biblijnych pokutników i wspaniałe organy, ostatnio przywrócone do pierwotnej świetności.
Po kasacie zakonu cystersów klasztor lądzki był przejściowo użytkowany przez kapucynów, a obecnie mieści się tutaj Wyższe Seminarium Duchowne księży salezjanów. Około 2 km na południowy wschód od klasztoru, na łąkach nadwarciańskich, zachowało się grodzisko wczesnośredniowieczne, które do XIII w. było siedzibą miejscowego kasztelana.
Od 2005 r. muzeum archeologiczne w Poznaniu i lokalne władze samorządowe organizują w Lądzie, na przełomie maja i czerwca, Festiwal Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej. Owocem współpracy archeologów i samorządowców jest również zbudowanie tutaj repliki małego grodu słowiańskiego, która pełni funkcje edukacyjne nie tylko w czasie festiwalu i jest siedzibą miejscowej drużyny słowiańskich wojów.