Żary otrzymały prawa miejskie w 1260 r. Nowe miasto powstało w oparciu o trzy niezależne osady istniejące wcześnie nad rzeką Żarką. Założenie urbanistyczne w XIII wieku oparto o podgrodzie, na północy, teren z kościołem parafialnym na wschodzie oraz tzw. Kaczy Rynek na zachodzie. Centrum miasta został rynek wytyczony pomiędzy wspomnianymi ośrodkami. Do dziś zachował się w dużej mierze zachowany średniowieczny układ placów i ulic wraz z zabudową powstającą w czasach możnych właścicieli miasta Dewinów, Bibersteinów oraz Promnitzów. W 1961 r. całość założenia wpisano do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Wśród wielu istniejących zabytków dawnej architektury miasta nad Żarką znajduje się ratusz miejski znajdujący się w Rynku. Siedziba władz miejskich zaczęła powstawać w pierwszej połowie XIV wieku. W ostatnich latach tego wieku budynek rozbudowano dodając piętrowe skrzydło od południa. Na jego parterze mieściły się sukiennice, a na piętrze sale posiedzeń rajców miejskich. Od północy do ratusza przylegał szereg domków budniczych. W 1567 r. domki budnicze zostały przebudowane, a wzdłuż nowej ich elewacji pojawiły się podcienia.

Pożar, który dotknął ratusz w 1617 r. stał się impulsem do dalszych modernizacji obiektu. Podczas odbudowy powstało skrzydło zachodnie z wieżą i głównym wejściem ujętym w renesansowy portal. Wieża ratuszowa, pierwotnie drewniana została w 1700 r. zastąpiona murowaną. W XIX wieku włączono zespół domków budniczych w strukturę ratusza likwidując jednocześnie podcienia. Wszystkie modernizacje zatarły renesansowy wygląd siedziby władz miasta.

Dziś możemy podziwiać jego pozostałość w postaci portalu wejściowego. Renesansowy detal ozdobiła w 1929 r. mozaika z herbem miasta. Ratusz żarski poddano w ostatnich latach remontowi i dziś stanowi główną atrakcję zrewitalizowanego Rynku oraz wizytówkę miasta.