Nieborów

Splendor magnackiej rezydencji

Pałac w Nieborowie to jedna z nielicznych polskich rezydencji magnackich, która szczęśliwie przetrwała burzliwy okres II wojny światowej, a przede wszystkim późniejsze rządy komunistów. Od 1945 r. jest filią Muzeum Narodowego w Warszawie.

Co najmniej od XVI w. Nieborów był gniazdem rodziny Nieborowskich herbu Prawda, a od 1694 r. należał do kardynała Michała Stefana Radziejowskiego, który na fundamentach starszego dworu kazał wznieść barokowy pałac zaprojektowany przez Tylmana z Gameren, budowniczego licznych warszawskich pałaców i kościołów. Po kilku zmianach właścicieli, w 1774 r. znalazł się w posiadaniu księcia Michała Hieronima Radziwiłła i w rękach tej rodziny pozostawał aż do upaństwowienia i przekształcenia w muzeum wnętrz pałacowych. Z inicjatywy księcia Michała wokół pałacu powstał park geometryczny w stylu francuskim.

Mniej więcej w tym samym czasie jego żona Helena z Przeździeckich założyła na terenie oddalonej 5 km od Nieborowa wsi Łupia atrakcyjny park krajobrazowy w stylu angielskim, który zgodnie z oświeceniową modą na antyk nazwała Arkadią. Urządzaniem parku księżna zajmowała się przez wiele lat, aż do śmierci w 1821 r., dlatego zdobią go liczne rzeźby i pawilony naśladujące nie tylko budowle starożytne, jak Grota Sybilli, Świątynia Diany, Akwedukt, Łuk Grecki (które z pewnością warto zobaczyć), ale także obiekty zgodne z duchem romantyzmu, m.in. Domek Gotycki. W Świątyni Diany Radziwiłłowa zgromadziła swoją kolekcję antyków, pochodzącą z zakupów i darów, w tym od carycy Katarzyny II.

Od carycy księżna otrzymała m.in. najcenniejszy z zachowanych do dzisiaj antyków nieborowskich - słynne popiersie mitycznej Niobe. Najnowsze badania dowodzą, że ta piękna rzeźba, wystawiona obecnie w sieni pałacu nieborowskiego, dotarła do Petersburga przez Londyn, prawdopodobnie z ruin tzw. willi Kwintyliuszy pod Rzymem, pochodzącej z połowy II w. W 2005 r. na terenie tej ogromnej budowli znaleziono mocno uszkodzoną marmurową statuę Niobe. Posąg ten, jak często bywa w takich przypadkach, jest pozbawiony głowy i rąk. Prawdziwą sensacją było zatem odkrycie, że głowę z Nieborowa - a właściwie użyty do porównań jej gipsowy odlew - można dosyć dobrze dopasować do popiersia znalezionego w Rzymie, co pozwala przypuszczać, że pierwotnie elementy te stanowiły jedną całość!

Pałac w Nieborowie można zwiedzać od marca do końca października (informacji o zmieniających się porach otwarcia muzeum można zasięgnąć pod numerem telefonu 046 838 56 35). Park w Arkadii jest otwarty codziennie od godz. 10.00 do zmierzchu (do 17.00 możliwy jest wstęp do Świątyni Diany).