Lutynia (Leuthen), niewielka wioska w pobliżu Wrocławia, stała się 5 grudnia 1757 r. sceną niezwykle krwawej bitwy, decydującej batalii III wojny śląskiej, zwanej także wojną siedmioletnią. Starło się tu 65 tysięcy żołnierzy austriackich z 35-tysięczną armią pruską. Siły nie były równe, ale żadna armia w ówczesnej Europie nie dorównywała pruskiej bitnością i dyscypliną. Fryderyk II Wielki okazał się w tej bitwie genialnym taktykiem. Natarcie poprowadził stosując szyk skośny, wymyślony przez starożytnego wodza tebańskiego Epaminondasa. Polegał on na ustawieniu własnych wojsk skośnie do linii przeciwnika i skoncentrowaniu najsilniejszych oddziałów na skrzydle. Uderzenie pruskiej piechoty wsparte silnym ogniem artylerii skierowało się na lewą flankę Austriaków. Wybór taktyki był niezwykle trafny. Ta strona austriackiego ugrupowania była najsłabsza. Pruska kawaleria odparła kontrataki przeciwnika. Po ok. trzech godzinach Fryderyk II mógł ogłosić zwycięstwo.

Na polach pod Lutynią zginęło ok. 1100 Prusaków. Austriacy stracili ok. 3 tys. zabitych żołnierzy, dalsze 12 tys. trafiło do pruskiej niewoli.

Po zakończeniu bitwy część Austriaków schroniła się w Lutyni w gotyckiej świątyni pw. św. Józefa Oblubieńca. Podobno Prusacy nie byli w stanie sforsować murów otaczających kościółek. Powiódł się dopiero szturm poprzedzony ogniem armat. Przez wyłom w murze Prusacy wdarli się do środka, a Austriacy w popłochu uciekli boczną furtą. 17 lat później, w czasie remontu pokiereszowanej świątyni, jedna z kul została na pamiątkę wmurowana w ścianę. Dziś jest atrakcją turystyczną. Deszcze sprawiają, że spod kuli wypływa rdzawa smużka. Jest nazywana "armatnią krwią", łzami wylanymi nad losem żołnierzy zabitych pod Lutynią. W miejscu, w którym Prusacy przerwali kościelny mur, stanął krzyż. Pod nim spoczęły szczątki poległych w czasie wielkiej bitwy.