Leżąca nieopodal Krzeszowic wieś Dębnik zasłynęła jedynymi w Polsce kopalniami ciemnego wapienia, powszechnie zwanego czarnym marmurem. Pierwsze wzmianki o jego wydobyciu pochodzą z końca XIV w. Dwa stulecia później, dzięki sprowadzonym przez królową Bonę włoskim mistrzom kamieniarstwa, rozpoczęto eksploatację na większą skalę oraz eksport urobku do Austrii i na Węgry.

Czarna lub ciemnoszara skała z delikatną siatką żyłek jasnego kalcytu stała się jednym z cenniejszych materiałów dekoracyjnych w renesansowym i barokowym budownictwie. Elegancka stonowana barwa oraz podatność na obróbkę pozwoliły na stworzenie nowego typu zdobień nagrobków, np. w formie tablic i rzeźbionych popiersi. Przykładem są wspaniałe sarkofagi króla Jana III Sobieskiego i księcia Józefa Poniatowskiego w katedrze wawelskiej.

Dębnickim "marmurem" wykładano ściany wewnętrzne, posadzki, kolumny, portale, odrzwia i ołtarze. Wykonywano z niego również rzeźby oraz finezyjne dzieła sztuki. Elementy architektoniczne i piękne zdobienia można zobaczyć na terenie całej Polski, m.in. w klasztorze Kamedułów na Srebrnej Górze oraz w klasztorze Paulinów na Jasnej Górze. Najwięcej jest ich jednak w Małopolsce, a do najbardziej znanych zalicza się klasztor i kościół św. Eliasza Pustelnika w Czernej, kaplicę Myszkowskich w kościele Dominikanów w Krakowie, barokową kaplicę Wazów na wzgórzu wawelskim oraz Kaplicę Zygmuntowską.

Materiał z kamieniołomów dębnickich spodobał się również królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Dzięki jego staraniom ciemny wapień sprowadzono do Warszawy i wyłożono nim fragmenty Zamku Królewskiego oraz Rotundy w Łazienkach. W okolicach wsi znajduje się kilka nadal czynnych kamieniołomów. Najlepiej znany jest kamieniołom Boża Męka (457 m n.p.m.), leżący między Dębnikiem a Paczółtowicami. Ze względu na bogactwo złóż miejsce to nazywane jest Marmurowymi Wzgórzami.