Prawdopodobnie pierwsze pierniki wypiekano w Toruniu już na przełomie XIII i XIV w. Nazwa piernik pochodzi od staropolskiego określenia "pierna", pieprznej przyprawy korzennej dodawanej do pierników. Nie wiadomo, kto pierwszy wpadł na pomysł dodania do mąki i miodu korzennych ingrediencji. Krążą na ten temat niezliczone legendy, w wielu z nich ważnymi postaciami są mistrz Bartłomiej, czeladnik Bogumił i Katarzyna, która ponoć miała związek z powstaniem słynnych "katarzynek". Jeszcze więcej niż legend o piernikach jest przepisów na wykonanie tego wyśmienitego ciasta. Pierwszy zapisany pochodzi z 1725 r. i bynajmniej nie został zamieszczony w ówczesnej książce kucharskiej lecz w wydanym przez Oficynę Jasnogórską podręczniku lekarskim Compendium medicum auctum:
Weź miodu praśnego ile chcesz, włóż do naczynia, wlej do niego gorzałki mocnej sporo i wody, smaż powoli szumując, aż będzie gęsty, wlej do niecki, przydaj imbieru białego, gwoździków, cynamonu, gałek, kubebów, kardamonu, hanyżu nietłuczonego, skórek cytrynowych drobno krajanych, cukru ileć się będzie zdało, wszystko z gruba przetłukłszy, wsyp do miodu gorącego, miarkując żeby niezbyt było, zmieszaj, a jak miód ostygnie, że jeno letni będzie, wsyp mąki żytniej ile potrzeba, umieszaj, niech tak stoi nakryto, aż dobrze wystygnie, potym wyłóż na stół, gnieć jak najmocniej, przydając mąki ile potrzeba, potym nakładź cykaty krajanej albo skórek cytrynowych w cukrze smażonych, znowu przegnieć i zaraz formuj pierniki, wielkie według upodobania porobiwszy, możesz znowu po wierzchu tu i owdzie wtykać cykatę krajaną, do wierzchu pozyngowawszy piwem kłaść do pieca i wyjąwszy je jak się przepieką, znowu je zyngować miodem z piwem smażonym i znowu po wsadzeniu do pieca. (za www.kopernik.com.pl/)
Ciasto na piernik musiało leżakować, by doszło do fermentacji zawartego w nim miodu. Ponoć im dłużej ciasto dojrzewało (nie chodzi o tygodnie, lecz lata!), tym wyśmienitszy był upieczony z niego piernik. Oczywiście pierniki z takiego ciasta, niezwykle drogie, trafiały tylko na pańskie stoły.
Za sprawą podróżujących po Europie kupców toruńskie pierniki - wypieki nie tylko smaczne, ale też niezwykle trwałe, już w XVII w. podbiły kontynent i do dziś rozsławiają Toruń. Europa zachwyciła się polskimi piernikami nie tylko ze względu na ich walory smakowe, ale także na piękne formy, jakie im nadawano. Były wśród nich misternie zdobione anioły, rycerze, królowie, postacie świętych, zwierzęta i bardzo charakterystyczna karoca.
Toruńskie pierniki w przeszłości ułatwiały pomyślne załatwienie trudnych spraw. Obdarowyano nimi wybitne osobistości, np. król Władysław IV Waza otrzymał od toruńskich piernikarzy misterny piernikowy medalion z królewską koroną i herbem Wazów, a dla carycy Katarzyny upieczono olbrzymi dwumetrowy piernik z herbem Torunia i dwugłowym orłem rosyjskim. Do miłośników toruńskich pierników należał Jan Paweł II, toruńscy piernikarze upiekli mu w darze piernik z rysunkiem Układu Słonecznego, zaczerpniętym z kopernikowskiego O obrotach sfer niebieskich. Okazuje się, że wielkim smakoszem pierników był także Fryderyk Chopin, który w liście do przyjaciela, pisząc o toruńskich atrakcjach, najbardziej zachwycał się... piernikami.
Dzisiaj w wypieku toruńskich pierników prym wiedzie Fabryka Cukiernicza "Kopernik" S.A., kontynuatorka tradycji pierwszej fabryki pierników Jana Weesego, założonej w 1763 r. Polecamy jej wyroby, a także stronę internetową, z której można się wiele dowiedzieć o fenomenie toruńskiego piernika (www.kopernik.com.pl). Zabytkowe miasto wpisane na listę UNESCO oraz aromatyczne pierniki, czynią z Torunia największą atrakcję turystyczną regionu, którą każdy turysta powienien zobaczyć i posmakować.