Warowny gród obronny - grodzisko skalne Osiedle Wały dorównuje wielkością największym grodom w Polsce z okresu plemiennego i wczesnopiastowskiego. Zamieszkiwane było dość długo bo od VIII do XI wieku.

Grodzisko posiadało potrójne wały (widoczne do dzisiaj), zbudowane z ziemi, kamieni i drewna. Centrum grodu tzw. gródek, w kształcie elipsy zajmował ok. 1410 m² powierzchni (średnica 45 m) i był siedzibą znacznego władcy terytorialnego.  Gródek leżał z boku w stosunku do całego osiedla, na najbardziej na zachód wysuniętej skalistej części wzgórza, opadającego przepaścią (około 40 m) do doliny rzeki Wiercicy.

W czasach plemiennych, w okresie kultu fallicznego czczono tutaj najprawdopodobniej fallusa, o czym świadczy ukształtowana w ten sposób, obrobiona ludzką ręką część skały od strony zachodniej. Na przylegającej od strony północnej do gródka, bocznej skale, znajdowało się miejsce kultu bożka Światowita, o czterech twarzach. W półokrągłym (widocznym jeszcze dzisiaj) wyżłobieniu, na szczycie skały, składano ofiary dziękczynne. Tam też, znajdowała się wydrążona w skale studnia o nieznanym przeznaczeniu. Być może do niej wrzucano ofiary dziękczynne.

Władca tego terenu był prawdopodobnie, najwyższym kapłanem swego ludu. W gródku po stronie południowej, w wyżłobieniu skalnym, palił się wieczny ogień, a nad nim znajdowały się zabudowania drewniane siedziby władcy, ogrzewane od dołu ciepłem ognia. Palenisko było tak zabezpieczone, że ogień z żadnej strony nie był widoczny. Każde z dwóch przedgrodzi otoczone było oddzielnym wałem, a od gródka dzieliły je jeszcze dodatkowo fosa i wał. W ten sposób utworzyły się niejako trzy pierścienie wałów, które od południa zamknięte były poprzeczną fosą i jeszcze jednym wałem, wzmocnionym od wewnątrz drzewem i kamieniami. Co ciekawe bale drewna umieszczone były w poprzek wałów. Wejścia znajdowały się w narożnikach wałów.

Wewnątrz wałów, w podgrodziach stały drewniane domy mieszkalne i budynki gospodarcze, usytuowane w podobny sposób jak w Biskupinie. W wewnętrznym podgrodziu mieszkała prawdopodobnie starszyzna plemienna, a w podgrodziu zewnętrznym reszta mieszkańców. Podgrodzia zajmowały łączny obszar o powierzchni 16.406 m². W osiedlu hodowano zwierzęta i uprawiano orkisz - prymitywną formę pszenicy. Osiedle zamieszkiwało w tym czasie kilkaset osób.

Prawdopodobnie wraz ze zwiększeniem się liczby mieszkańców i rozwojem rolnictwa, plemię zamieszkujące Osiedle Wały, wykarczowało lasy, pozyskując tereny uprawne i założyło nieopodal od strony północnej nową osadę (powyżej obecnej pstrągarni) nad Złotym Potokiem (tak początkowo nazywała się Wiercica). Ostatecznie Osiedle Wały, które było ostoją starej wiary upadło i zostało zapomniane wraz z umocnieniem się na tym terenie chrześcijaństwa, rozpowszechnianego przez karawany kupieckie ciągnące tutaj bursztynowym szlakiem.