Krzyż Wielkopolski jest siedzibą miejsko-wiejskiej gminy wchodzącej w skład powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Miasto liczące obecnie około dziewięciu tysięcy mieszkańców rozwinęło się z osady pracowniczej zlokalizowanej wokół węzła kolejowego, który powstał na skrzyżowaniu linii biegnących z Berlina do Bydgoszczy i z Poznania do Szczecina zbudowanych w połowie XIX w. Najszybszy rozwój miejscowości miał miejsce na przełomie XIX i XX w. Wówczas to powstały najważniejsze jej obiekty z kościołem ewangelickim, pocztą i rzeźnią. W okresie tym zbudowano także nowy budynek dworca kolejowego.

Krzyż Wielkopolski pozostawał do 1945 r. niemieckim miastem o nazwie Kreuz. Po ciężkich walkach o miasto i węzeł kolejowy w styczniu 1945 r. miasto zostało zniszczone w 50 procentach. Opuszczone przez dotychczasowych, niemieckich mieszkańców już w lutym 1945 r. przyjęło grupę pierwszych polskich osadników, którymi byli m.in. kolejarze z Wągrowca. Po tym czasie zaczęły przybywać do Krzyża transporty przesiedleńców z Kresów Wschodnich. Stworzyli oni społeczność nowego, polskiego miasta przyznanego Polsce w ramach nowego powojennego podziału Europy.

Powrotowi miasta i okolic w granice Polski poświęcono w 1995 r. pomnik w centrum miasta, które stanowi Plac Zwycięstwa. Na głazie narzutowym umieszczono tablicę upamiętniającą 50-lecie tego wydarzenia.