Perła renesansu

Kaplica Zygmuntowska jest najwybitniejszą, pierwszą, budowlą renesansową w Europie Środkowej przez wielu znawców nazywana "perłą renesansu". Twórcą kaplicy był wybitny architekt i rzeźbiarz włoski Bartolomeo Berrecci , który w swym warsztacie zatrudnił 30 kamieniarzy. Budowa kaplicy na każdym jej etapie konsultowana była z królem Zygmuntem I Starym.

Architekturę kaplicy stanowi sześcienna kostka, na której ustawiono ośmioboczny bęben z okrągłymi oknami, a całość nakryta została kopułą z latarnią. Budowla ta w swym kształcie symbolizuje cztery żywioły - kwadrat kaplicy to ziemia, którą opływa woda - bęben, całość owiewa powietrze - wnętrze kopuły a latarnia symbolizuje ogień.

Ściany kaplicy wypełniają ogromne arkady pomiędzy pilastrami, po bokach których w niszach ustawione zostały figury świętych a w tondach ponad nimi popiersia ewangelistów, Dawida i Salomona. Każda arkada ma swoje przeznaczenie. Na ścianie wschodniej ustawiono ołtarz. Pentaptyk - otwarty - zdobią kute w srebrze sceny z życia Marii wyjątkowe arcydzieło sztuki złotniczej wykonane w Norymberdze.

Malowidła zewnętrzne (ołtarz zamknięty - tryptyk) przedstawiające sceny Męki Pańskiej wykonał Georg Pencz. Pod arkadą zachodnią znajdują się pomniki królewskie: na górze Zygmunta I Starego, na dole Zygmunta II Augusta. Obaj królowie przedstawieni w pozie wypoczynkowej, Zygmunt Stary w prążkowanej zbroi maksymilianowej, twarze na pomnikach portretowe. Na wprost wejścia ławy królewskie, przed którymi pomnik królowej Anny Jagiellonki. Na tej ścianie w tondach przedstawiono po lewej Seweryna Bonera jako Dawida, po prawej Zygmunta Starego jako Salomona. Czwartą arkadę stanowi portal wejściowy do kaplicy. Pozostałe miejsca ścian wypełniają zdobienia rzeźbiarskie o motywach roślinnych, scen biblijnych i mitologicznych. Bogactwo kaplicy ma usprawiedliwić zewnętrzny napis " Nie nam Panie lecz Imieniu Twemu" .