Dostepna również w Get it on Google Play
Ponad 20 000 miejsc wartych odwiedzenia! Masz ochotę na wycieczkę w głąb Ziemi? Szukasz pomysłu na wyjazd z dzieckiem? A może planujesz wakacje na dwóch kółkach. U nas na pewno znajdziesz miejsce, którego szukasz!
Strona główna ciekawe miejsca zabytki: miejsca pamięci i pomniki Tablica upamiętniająca zdobycie gmachu "Małej PAST-y"

Warszawa

Tablica upamiętniająca zdobycie gmachu "Małej PAST-y"

Jest to tablica z granitu na frontowej ścianie budynku: „W dniu 23 sierpnia 1944 r. po 23 dniach ciężkich walk żołnierze Armii Krajowej baonu «Ruczaj», w tym 136 pluton pocztowy zdobyli gmach «Małej Pasty», likwidując bastion wroga paraliżujący ruch oddziałów powstańczych Chwała uczestnikom walk”. Tablicę wmurowano w 1980 roku.

Gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Piusa XI 19, popularnie zwany „Małą PAST-ą”, był silnym bastionem niemieckim z dobrze uzbrojoną 120-osobową załogą. Kilkakrotne próby zdobycia budynku w pierwszym tygodniu sierpnia nie powiodły się. Umocniony gmach „Małej PAST-y” stanowił dotkliwy cierń na opanowanym przez powstańców terenie. Silny ostrzał nie tylko paraliżował akcje bojowe, ale stanowił też wielkie niebezpieczeństwo dla ludności cywilnej. Szczególnie zagrożone było skrzyżowanie ulic Mokotowskiej, Kruczej i Piusa XI, a także Marszałkowska w rejonie dzisiejszego Placu Konstytucji.

Niemcy dokonywali licznych prób przyjścia z odsieczą oblężonej załodze, atakując czołgami od strony Alei Ujazdowskich i Placu Zbawiciela. Dla osłony używali przy tym kobiet jako żywych tarcz. Dopiero zniszczenie kilku czołgów i wybudowanie podwójnej barykady pozwoliło całkowicie odizolować „Małą PAST-ę”. Tymczasem powstańcy szykowali się do generalnego szturmu. Na dowódcę wyznaczony został kpt. Franciszek Malik „Piorun”, Cichociemny. Podporządkowano mu wydzielone grupy bojowe batalionu „Ruczaj” oraz kompanię „Stojewicza” (Tadeusza Kuliczkowskiego). W akcji wzięli też udział żołnierze z batalionu „Golski”.

W nocy z 21 na 22 sierpnia rozpoczął się szturm. Zespoły saperskie dokonały wybuchów, ale bez spodziewanych rezultatów – wyłomy w murach okazały się bardzo wąskie. Na strych zajmowanej przez Niemców oficyny jako pierwszy przecisnął się ppor. „Stojewicz” i natychmiast padł ciężko ranny. Dwaj następni żołnierze od razu zginęli. Nocny atak został przez wroga odparty. O godz. 9.00 rano rozpoczęto próby podpalenia budynku frontowego Centrali Telefonicznej przy użyciu specjalnie skonstruowanego miotacza benzyny. Niemieccy strzelcy wyborowi dwukrotnie uszkodzili sprzęt, przerywając tym samym akcję. Walka przeciągała się bez skutku, choć powstańcy użyli granatników i piata. O godz. 17.00 załoga budynku wywiesiła żółtą flagę na znak skrajnego niebezpieczeństwa. Na wsparcie nie musiała długo czekać. W huraganowym ogniu artylerii znalazły się ulice: Piusa XI, Krucza i Koszykowa. Po upływie godziny Niemcy zaatakowali stanowiska powstańców od strony Al. Ujazdowskich, ale zostali powstrzymani. Po północy znów zaczął się silny ostrzał tego rejonu prowadzony z Parku Ujazdowskiego. Chroniący się powstańcy opuścili barykadę na rogu Piusa XI i Kruczej. Jednocześnie Niemcy z „Małej PAST-y” otworzyli ogień ze wszystkich okien frontowych budynku, realizując ustalony plan przebicia się. Pod osłoną nocy i padającego deszczu załoga zaczęła niepostrzeżenie opuszczać gmach. Wychodzących Niemców zauważyli jednak powstańcy z punktu obserwacyjnego. Oblegający budynek żołnierze „Ruczaja” uderzyli od frontu, wdarli się do środka, biorąc jeńców i uwalniając zakładników. Do gmachu wpadli też powstańcy z innych oddziałów. Niemcy, którzy przebijali się do swoich w rozproszonych grupach, zostali wyłapani, a część z nich poległa. Niestety, ucieczka udała się dowódcy załogi – por. Jungowi z SS, który na czele 15-osobowej grupy przedostał się do dzielnicy policyjnej w Al. Ujazdowskich.

W walkach o „Małą PAST-ę” poległo ok. 20 powstańców, zaś straty wroga były większe: zginęło ok. 30 Niemców, a 76 dostało się do niewoli. Zdobyto sporo broni i amunicji. We wrześniu gmach „ Telefonów" stał się ostatnią kwaterą Komendy Głównej AK.

Zaproponował: casenove

Promocje w naszym sklepie

Miejsca w okolicy

Warszawa
Copyright © 2007 Polska Niezwykła
Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość serwisu nie może być reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie może być użyta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajdź nas na