Powstało na polecenie władz niemieckich w 1916 r. z przeznaczeniem na więzienie karno-śledcze. Po odzyskaniu niepodległości gmach został włączony do struktury więzień II klasy. Więzienie istniało przez cały okres II Rzeczypospolitej oraz w okresie okupacji hitlerowskiej. Przystosowane było dla 150 więźniów, posiadało własne obiekty gospodarcze: kuchnię, piekarnię, łaźnię. W okresie II wojny światowej obok więźniów kryminalnych osadzani byli również więźniowie polityczni aresztowani przez policję państwową. Z więzienia prowadzano aresztowanych do siedziby SS przy ul. Długiej i po przesłuchaniach ponownie osadzono w celach.

Po opuszczeniu miasta przez Niemców kontrolę nad więzieniem przejęło NKWD i UB. Osadzano w nim "wrogów władzy ludowej" z kręgów Armii Krajowej i Szarych Szeregów zatrzymanych przez funkcjonariuszy PUBP.

8 marca 1945 r. jedenastoosobowa grupa harcerzy dokonała spektakularnej akcji odbicia 80 więźniów politycznych AK. W czasie akcji nie oddano nawet jednego strzału, nie było też rannych. Część uczestników akcji po zatrzymaniu przez UB zostało osadzonych w Łodzi i po 40 dniach od akcji trzech skazano na kary śmierci, następnie dekretem Bolesława Bieruta zmienione na wieloletnie więzienie.

Więzienie w Łowiczu działało do 1946 r., później przez krótki okres pełniło funkcję aresztu przejściowego milicji i UB. Obecnie gmach pełni funkcje mieszkalne. Ze względu na pamięć historyczną warto zobaczyć to ciekawe miejsce.

Autor: Zdzisław Kryściak