Pierwsza osada Opolan otoczona była wałem obronnym. Dopiero za rządów Bolka I, opolskiego księcia, miasto doczekało się murów obronnych z prawdziwego zdarzenia. Wybudowano je na przełomie XII i XIII stulecia.

Oprócz typowych murów obronnych w mieście znajdowały się także: brama Bytomska (zwaną inaczej Krakowską), wieża św. Barbary - używana jako więzienie dla kleryków, wieża św. Mikołaja nazywaną bramą Na Górce oraz bramy Zamkowa i Odrzańska (zwane odpowiednio Nyską i Wodną).

Najlepiej zachowane fragmenty murów obronnych podziwiać można jedynie na terenie klasztoru sióstr Notre Dame (okolice Uniwersytetu) oraz - zrekonstruowane częściowo - tuż przy opolskiej katedrze. Wybudowano je z cegły. Na terenie klasztornym stoi do dzisiaj  tzw. baszta Wilcza a obok katedry odbudowano tzw. Basztę Rybacką.