Biskup Jan Lubrański (zm. 1520), ceniony dyplomata Zygmunta I Starego, człowiek uczony, ale i pobożny, hojny fundator i skrzętny gospodarz, był zapewne jednym z najlepszych nowożytnych rządców diecezji poznańskiej. Zwieńczeniem jego pracowitego życia miało być założenie przy tutejszej katedrze szkoły wyższej nowego typu, zapewniającej wykształcenie humanistyczne, polegające na studiowaniu rzymskich klasyków i wprawianiu się w trudnej sztuce retoryki.
Kolegium Lubrańskiego, zwane potem Akademią, rozpoczęło działalność w 1519 r. Okres największego rozkwitu przeżywało do połowy lat 30., a następnie w latach 60. XVI w. W 1573 r. jego pozycją zachwiało utworzenie na terenie miasta kolegium jezuickiego, którego pierwszym rektorem był ks. Jakub Wujek, autor słynnego katolickiego tłumaczenia Biblii na język polski. Paradoksalnie wpłynęło to również na odrodzenie Akademii, która na początku XVII w. stała się kolonią naukową rywalizującego z jezuitami uniwersytetu krakowskiego. Jej koniec przyniosły reformy Komisji Edukacji Narodowej, która przejęła kontrolę zarówno nad uniwersytetem, jak i nad szkołami skasowanego w 1773 r. zakonu jezuitów. Dla dwóch podobnych uczelni średnich nie było wówczas w Poznaniu miejsca, dlatego w 1780 r. Akademia Lubrańskiego została zamknięta.
W jej budynku umieszczono seminarium duchowne, a od 1926 r. siedzibę Archiwum Archidiecezjalnego, w którym wygospodarowano również kilka sal dla muzeum sztuki kościelnej. Od 2007 r., po gruntownym remoncie, budynek dawnej Akademii został w całości przejęty przez Muzeum Archidiecezjalne. Trzonem jego stałej ekspozycji jest bogata kolekcja średniowiecznych rzeźb i obrazów, pochodzących z różnych kościołów wielkopolskich, jak również duży zbiór kielichów, monstrancji, relikwiarzy i innych wyrobów złotniczych z różnych epok. Osobną salę przeznaczono na prezentację różnych zabytkowych przedmiotów ofiarowanych archidiecezji przez osoby świeckie. Są wśród nich meble, wyroby ze srebra, szkła i porcelany, dzieła Leona Wyczółkowskiego oraz pamiątki po pisarzu Romanie Brandstaetterze. Na ścianach jednego z korytarzy warto zobaczyć kilkadziesiąt sarmackich portretów trumiennych.
Arkadowy dziedziniec Akademii pochodzi wprawdzie dopiero z XIX w. (wcześniej były tu drewniane ganki), ale wędrując po nim od sali do sali, można się poczuć jak gość w renesansowym pałacu jakiegoś włoskiego mecenasa. Brakuje tutaj choćby skromnej wystawy, która przybliżałaby życie codzienne profesorów i żaków oraz program studiów tej akademii humanistycznej w XVI w., lecz muzeum dopiero rozwija skrzydła w nowym-starym gmachu i kiedyś ta luka zostanie zapewne uzupełniona.
Muzeum Archidiecezjalne jest czynne od wtorku do piątku w godz. 10.00-17.00, w soboty w godz. 9.00-15.00.