Dostepna również w Get it on Google Play
Ponad 20 000 miejsc wartych odwiedzenia! Masz ochotę na wycieczkę w głąb Ziemi? Szukasz pomysłu na wyjazd z dzieckiem? A może planujesz wakacje na dwóch kółkach. U nas na pewno znajdziesz miejsce, którego szukasz!
Strona główna ciekawe miejsca zabytki: kościoły, klasztory, sanktuaria Gotycki kościół św. św. Piotra i Pawła (2 poł. XIV w.)

Puck

Gotycki kościół św. św. Piotra i Pawła (2 poł. XIV w.)

Gotycki kościół św. św. Piotra i Pawła, ceglany (2 poł. XIV w.), ze starszą wieżą - dolna kondygnacja sprzed 1283, odbudowany 1496, wielokrotnie odnawiany); kaplica (k. XVI w., przebudowana 1633).
Początki budowy tej potężnej, prawie warownej świątyni, nie są znane. Na ogół jednak przypuszcza się, że najstarszy kościół mógł powstać w połowie XIII wieku, ponieważ z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki źródłowe o proboszczu Lambercie (1287 rok) i samej świątyni (1283 rok). Kościół ten zapewne stał w obrębie grodu, gdyż patronat nad nim sprawował książę gdański. Kiedy ta najstarsza świątynia uległa zniszczeniu nie wiadomo. Do dziś pozostały z niej jedynie resztki kamiennych fundamentów, odsłoniętych w 1977 roku w nawie głównej obecnego kościoła. Nową, zachowaną do dziś budowlę sakralna zaczęto stawiać przypuszczalnie dopiero pod koniec XIV wieku, gdy ówczesny wielki mistrz zakonu krzyżackiego Konrad Zöllner von Rottenstein nadał kościół wraz z całą parafią cysterkom żarnowieckim (1385 rok). Odtąd do roku 1558 wszystkie sprawy związane z finansami kościelnymi spoczywały w rękach zakonnic. Do końca XIV wieku wytyczono zapewne plac pod nową świątynię i niewielki cmentarz, który istniał do końca XIX wieku. Prawdopodobnie przystąpiono wtedy także do budowy niskiego prezbiterium i być może masywnej wieży, na której około 1400 zawieszono istniejący do dziś dzwon zegarowy z napisem "ave maria gratia plena dominus tecum". Po roku 1400 kontynuowano roboty przy wieży, którą zwieńczono charakterystycznym dla tego okresu fryzem arkadowym. Przystąpiono również do wznoszenia murów nawy północnej i północnej kaplicy przywieżowej. Dalsze prace zerwał wybuch wojny trzynastoletniej (1454 1466), w czasie której przypuszczalnie uległa prawie całkowitemu zniszczeniu elewacja północna kościoła. Do naszych czasów przetrwała tylko północna kaplica przywieżowa. Po ustaniu działań wojennych przystąpiono do dalszych robót murarskich, ukończonych ostatecznie w ostatniej ćwierci XV wieku. W ich toku wzniesiono (przed 1496 r.) trzynawowy korpus kościoła ze wspaniałym dwunastodzielnym szczytem wschodnim oraz być może południową kaplicę przywieżową, którą dostawiono do już istniejącej wieży. Zbudowana wtedy potężna więźba dachowa zachowała się szczęśliwie do dziś. Zbudowano także kaplicę świętej Anny oraz północną zakrystię. Prawdopodobnie w tymże samym czasie podwyższono wieżę o jedną kondygnację. Około połowy XVI wieku, w dobie reformacji, świątynię przejęli (w latach 1556 1589) protestanci wyznania ewangelicko augsburskiego, zwani potocznie luteranami. Być może usunięto wówczas (bądź zniszczono) wystrój wnętrza kościoła, ponieważ do naszych czasów oprócz dzwonu zegarowego i chrzcielnicy z XIII wieku prawie nic (z wyjątkiem relikwiarza i świeczników) ze średniowiecznego wyposażenia kościoła nie ocalało. W odzyskaniu świątyni dla kultu katolickiego spore zasługi położył starosta pucki Ernest Wejher i jego żona Anna. Oboje w 1597 roku ufundowali przy kościele kaplicę grobową pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, przeznaczając na jej utrzymanie dochody z dóbr rzucewskich. Kaplicę tę umieszczono w niskim pomieszczeniu, położonym po południowej stronie wieży kościelnej. Pomieszczenie to z końcem XVI wieku zostało podwyższone i przesklepione dwuprzęsłowym sklepieniem gwiaździstym z żebrem, które przypomina w rysunku czterolistną koniczynę. W środku kaplicy ustawiony został ołtarz z obrazem "Ukrzyżowanie", a na ścianie zawieszono portrety fundatorów. W roku 1599 w posadzkę kaplicy wmurowana została płyta zamykająca wejście do krypty grobowej Wejherów. Do połowy XVII wieku chowano w niej zmarłych członków rodziny. W roku 1623 Jan Wejher, syn założyciela kaplicy, ustawił w niej nowy, istniejący do dziś, pięknie rzeźbiony ołtarz z herbem rodziny Wejherów oraz obrazem "Ukrzyżowanie" sygnowanym przez znanego malarza pomorskiego Hermana Hana z Chojnic. Z kolei Jakub Wejher (fundator Wejherowa i Kalwarii), syn Jana Wejhera, zamknął wnętrze kaplicy od strony nawy kościelnej wspaniałą, zachowaną do naszych czasów kutą kratą. Dzieło to wykonał około roku 1637 bliżej nieznany warsztat kowalski z Gdańska. Prawdopodobnie z końcem XVI wieku powstała przy kościele kaplica świętego Krzyża. Należała ona do radnych miasta Pucka. Jej wnętrze, podobnie jak wnętrze kaplicy Wejherów, przesklepiono sklepieniem gwiaździstym z żebrem w kształcie czterolistnej koniczyny. W roku 1633 kaplica ta stała się własnością księdza Mateusza Judyckiego, późniejszego oficjała i archidiakona pomorskiego. Była to typowa dla tego okresu fundacja wotywna, dokonana w dowód wdzięczności za cudowne ocalenie ze straszliwego sztormu. Ksiądz Judycki w czasie swej podróży służbowej do Holandii (był sekretarzem króla Władysława IV), przeżył na statku niezwykle silny orkan i złożył ślub, że jeśli ocaleje, ufunduje kaplicę ku czci Matki Boskiej. Tak też się stało. Jako miejsce fundacji wybrano farę pucką i znajdującą się w niej kaplicę radnych miasta, ponieważ ojcem księdza Judyckiego był miejscowy burmistrz Jan Judycki. Około roku 1645 urządzono pod posadzką kaplicy kryptę, w której zgodnie z legatem fundatora, mogli być grzebani tylko członkowie rodziny. Wyjątkowo tylko, i to dzięki osobistym staraniom księdza Judyckiego, pochowano tam w roku 1655 biskupa kamieńskiego. Był nim Marcin Wejher, brat starosty puckiego Ernesta Wejhera. W roku 1977, w czasie badań archeologicznych prowadzonych w krypcie, odkryto w sumie 42 pochówki. Wejście do krypty osłonięte zostało płytą, na której teraz widoczna jest tylko płaskorzeźba, przedstawiająca kapelusz biskupi. Około połowy XVII wieku wykonano roboty murarskie w obrębie prezbiterium. I tak w roku 1645 powstało dwuprzęsłowe sklepienie prezbiterium. Fakt ten uwiecznia kartusz umieszczony na wewnętrznej ścianie łuku tęczowego oddzielającego prezbiterium od reszty świątyni. Równolegle z wymienionymi pracami budowlanymi przystąpiono do dalszego wzbogacania wystroju wnętrza. Wobec nikłych informacji zawartych w publikacjach, domyślać się jedynie można, że oprócz reformacji duże spustoszenie w wyposażeniu kościoła wywołały wojny szwedzkie pierwszej połowy XVII wieku. W drugiej połowie wieku XVII zawieszono w prezbiterium dwa wspaniałe alegoryczne obrazy, przedstawiające "Alegorię Wiary" oraz "Adorację Chrystusa jako Odkupiciela", datowane na rok 1663. Każda scena przedstawiona na obrazie opisana jest w jego dolnej części. Malowidła eksponują te prawdy katolickiej wiary, które kwestionowali luteranie (kult Eucharystii, Matki Bożej, istnienie czyśćca, konieczność pośrednictwa Kościoła). Poza tym w nawie głównej stanęła rzeźbiona ambona, niestety bardzo przerobiona w XIX wieku. W roku 1697 wzbogaciła wnętrze kościoła nowa chrzcielnica, wykonana bądź też ufundowana przez Jakuba Amortha. Fakt ten upamiętnia drzeworyt znajdujący się w północnej kaplicy przywieżowej. Z tego samego okresu co chrzcielnica pochodzi także srebrna wieczna lampka wisząca w prezbiterium, datowana na rok 1699. Jest to dar starostwa puckiego. Kolejnym dobroczyńcą fary puckiej była rodzina Ross, która to w 1739 roku ufundowała wyposażenie kaplicy świętej Anny i kryptę grobową. Jedynym śladem tej fundacji jest zachowana do dziś płyta kamienna wmurowana w posadzkę kaplicy. Na płycie tej wyryte są monogramy L.H.R, A.P. i data 1730. W drugiej połowie XIX wieku w kościele umieszczono pięknie rzeźbioną neogotycką Drogę Krzyżową. W roku 1892 przystąpiono do zakrojonych na szeroką skalę prac budowlano konserwatorskich. Zmieniły one w sposób dość zasadniczy ogólny wygląd wnętrza świątyni. Inicjatorem "wielkiego remontu" był ks. Georg Goerke (zmarły w 1894 r.), a dokończył go (zmarły w 1920 r.) ks. Aleksander Borna. I tak w latach 1892 1896 wykonano nowe sklepienia trzech naw, kaplicy świętej Anny oraz północnej kaplicy przywieżowej. Obie kaplice dodatkowo przebudowano i podwyższono, a kaplica świętej Anny została zwieńczona od zewnątrz szczytem neogotyckim. Zmianie uległą także posadzka w kościele i chór organowy. Na zewnątrz kościoła dobudowano do kaplicy Judyckiego istniejącą do dziś kruchtę wejściową. Zakończenie prac upamiętniono płytą kamienną z wyrytą na niej datą 1896, wmurowaną w chodnik przy głównym wejściu kościoła. Podobny symbol znajduje się także wewnątrz kościoła nad wejściem do kruchty. Poza tym w latach 1896 1898 wykonano prace konserwatorskie przy wyposażeniu wnętrza świątyni. W tym czasie odnowiono wszystkie ołtarze, ambonę, chrzcielnicę i konfesjonały. W okna wprawione zostały witraże wykonane przez firmę niemiecką z Linnich koło Inelich. W ostatnich latach XIX wieku podjęte zostały prace przy najbliższym otoczeniu kościoła, gdzie znajdowały się jeszcze stare groby, bądź płyty po zniesionych nagrobkach. W 1896 roku rozpoczęto przenoszenie płyt nagrobnych do wewnątrz korpusu nawowego. Obecnie znajdują się one w posadzce kościoła i na lewej ścianie kaplicy Wejherów. Kolejne prace konserwatorskie i remontowe przy kościele zostały wykonane w XX wieku. W 1925 roku przeprowadzono renowację kaplicy Judyckiego. Wówczas też stojący tam ołtarz otrzymał nowy obraz, od którego kaplica nosi swą obecną nazwę "Serca Pana Jezusa". Obraz ten jest dziełem Władysława Drapiewskiego z Pelplina. W 1937 roku na terenie przykościelnym postawiono rzeźbę, przedstawiającą świętego Józefa z Jezusem. Druga wojna światowa praktycznie nie naruszyła świątyni. Mimo bombardowań uszkodzenia nie były zbyt wielkie i ograniczały się jedynie do dachów i witraży. Hitlerowcy wywieźli z parafii kapłanów (ks. Edmund Fittkau i ks. Bronisław Labuda) i zamordowali ich w lasach Piaśnicy. Skonfiskowali również zbiór ksiąg parafialnych z XVII wieku. Część z nich udało się odzyskać. W taki oto sposób przeszliśmy od historii puckiej fary do czasów współczesnych. W latach 2000 2003 parafia dokonała kolejnej renowacji świątyni. Wymieniono dach, na szczycie wschodnim umieszczono nową chorągiewkę ze złoconą kulą, odrestaurowano zewnętrzne mury i fryzy, założono miedziane rynny i opierzenia, zainstalowano system odwadniający, wymieniono betonową nawierzchnię placu kościelnego na granitową kostkę, zniszczone mury okalające przykościelny cmentarz zastąpiono nowymi.(theguru)

Promocje w naszym sklepie

Miejsca w okolicy

Puck
Copyright © 2007 Polska Niezwykła
Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość serwisu nie może być reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie może być użyta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajdź nas na