Dzieje parafii prawosławnej w Bielance sięgają 1650 r., kiedy za zezwoleniem JM Jana Potockiego wzniesiono tu cerkiew, budowę której sfinansował mieszkaniec wsi Jan Stefanik. Tak głosiła inskrypcja wyryta nad wejściem do cerkwi, którą można było odczytać jeszcze w 1761 roku.

Skutki unii brzeskiej (1596) parafia prawosławna w Bielance odczuła w 1691 r., gdy do unii z Rzymem przystąpił ostatni prawosławny biskup przemyski Innocenty Winnicki. Cerkiew wzniesioną w 1650 r. po 103 latach użytkowania, w 1753 r. zastąpiono nową świątynią, usytuowaną w innym miejscu. W większości opracowań za datę budowy nowej cerkwi podaje się jednak rok 1773 (nie znajduje to jednak potwierdzenia w dokumentach z XVIII w.). Nowa cerkiew została wzniesiona już jako unicka.

Odradzanie się parafii prawosławnej w Bielance rozpoczęło się od powrotów Łemków z ziem zachodnich Polski, po tragicznej akcji „Wisła”. Parafia prawosławna swoje starania o cerkiew rozpoczęła w 1959 r., a zakończyła po paru latach sporów z katolikami, którzy utrudniali dostęp do cerkwi: zamykali ją, zmieniali kłódki. Urząd ds. wyznań zamknął cerkiew na jeden rok. W 1966 r. cerkiew została przekazana w administrowanie parafii prawosławnej z zaznaczeniem, że mogą modlić się w niej również katolicy. Proboszczem parafii został ks. Mikołaj Słokotowicz. W 1972 r. proboszczem parafii został ks. Bazyli Janicki. Przyjęto wówczas zasadę, że nabożeństwa będą odbywać się na przemian, co drugą niedzielę z katolikami.

Kolejnymi proboszczami byli ks. Paweł Siwiec w latach 1975-1985, ks. Jan Plewa w latach 1985-1988. W 1986 r. rozpoczęto remont cerkwi. Proboszczem, za którego zakończono remont, był już od 1989 roku ks. Andrzej Kwoka. Od 2005 r. proboszczem parafii jest ks. Andrzej Grycz. W grudniu 2009 r. ustawa nakazała oddanie cerkwi unitom.

Społeczność prawosławna zakupiła wówczas od gminy działkę pod budowę nowej cerkwi. Poświęcenie placu pod budowę nowej cerkwi miało miejsce 4 września 2010 r., natomiast na wiosnę 2012 r. ruszyły pierwsze prace rozpoczynające budowę nowej świątyni. 23 czerwca 2012 r. położono kamień węgielny pod budowę cerkwi. 24 kwietnia 2013 r. na cerkiewnej dzwonnicy zawisły dwa dzwony podarowane przez biskupa gorlickiego Paisjusza. 26 lipca 2013 r. w nowej cerkwi odbyła się pierwsza św. Liturgia. Poświęcenie cerkwi odbyło się 7 września 2014 roku. Uroczystości przewodniczył metropolita warszawski i całej Polski Sawa w asyście arcybiskupów: przemyskiego i nowosądeckiego Adama, lubelskiego i chełmskiego Abla, białostockiego i gdańskiego Jakuba oraz biskupów: supraskiego Grzegorza, siemiatyckiego Jerzego, gorlickiego Paisjusza oraz licznie przybyłych duchownych z całej Polski i zagranicy. Cerkiew jest pod wezwaniem Opieki Matki Bożej.

(Autor: Maria Grycz)

_____________________

Skrócona wersja artykułu opublikowanego w „Wiadomościach Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” 2014, nr 11.