Dostepna również w Get it on Google Play
Ponad 20 000 miejsc wartych odwiedzenia! Masz ochotę na wycieczkę w głąb Ziemi? Szukasz pomysłu na wyjazd z dzieckiem? A może planujesz wakacje na dwóch kółkach. U nas na pewno znajdziesz miejsce, którego szukasz!
Strona główna ciekawe miejsca zabytki: układy zabudowy Układ urbanistyczny miasteczka (XVIII-XIX w.)

Brzostek

Układ urbanistyczny miasteczka (XVIII-XIX w.)

Brzostek jest jedną z najstarszych miejscowości w okolicy. Pierwsza wzmianka o Brzostku pochodzi z lat 1123-25. Była to wtedy wioska należąca do tynieckich benedyktynów, funkcjonująca w cieniu większych i bardziej znaczących Kleci. Dogodne położenie Brzostku na wzgórzu, na trakcie handlowym na Węgry przyczyniło się do stopniowego wzrostu znaczenia wsi. W 1354 była to już osada targowa a prawdopodobnie w 1356 nastąpiła pierwsza lokacja miejska z nadania Kazimierza Wielkiego.

W dokumencie z 1367 r. Brzostek występuje jako zorganizowana gmina miejska, będąca w posiadaniu klasztoru w Tyńcu. W 1474 miasto zostało spalone przez Węgrów. Zwolnienie z czynszów spowodowało szybką odbudowę miasta. Kolejne zniszczenie przez pożar miało miejsce w roku 1536. I tym razem ulgi podatkowe przyczyniły się do szybkiej odbudowy. W roku 1536 było tu już 86 domów, działały liczne jatki rzemieślnicze. Upadek miasta nastąpił w XVII w, głównie za sprawą rabunków i zniszczeń dokonywanych podczas wojen szweckich i najazdu Rakoczego. W 1679 istniało zaledwie 16 domów rynkowych i działało tylko 4 rzemieślników.

Odbudowy miasta nie ułatwiały liczne konflikty mieszczan z tynieckimi dzierżawcami, a zwłaszcza z opatem Stanisławem Benedyktem Bartoszewskim. Pomocy w rozwiązaniu konfliktu mieszczanie szukali nawet u papieża. Konflikt na korzyść mieszczan rozstrzygnęli dopiero Austriacy. Wtedy też nastąpiło niewielkie ożywienie miasta. Ostatecznie zakonnicy utracili miasto w 1809 r. W 1816 r. przybyli tu pierwsi Żydzi, który wcześniej nie mieli prawa osiedlania sie w Brzostku.

W 1889 r. pożar zniszczył prawie połowę drewnianej zabudowy miasta. Kolejne duże zniszczenia miały miejsce w maju 1915 r. podczas ofensywy wojsk austro-węgierskich. Wtedy też zniszczony został ratusz, który już nie został odbudowany. Ostatnie zniszczenie miasta miało miejsce w 1945 r., kiedy to zburzonych zostało prawie 70% domów.

Pomimo wielu zniszczeń brzostecki rynek zachował swój pierwotny zarys z czasu lokacji miasta w niemal niezmienionej formie. Dość istotną zmianą było poprowadzenie przez rynek tranzytowego traktu wybudowanego przez Austriaków pod koniec XVIII w. Z tego też powodu układ przestrzenny miasta został wpisany na listę zabytków.

Najstarszym, istniejącym do dzisiaj budynkiem jest pochodzący z 1750 zajazd wybudowany przez opata Bartoszewskiego, zamykający rynek od strony południowej (obecnie budynek usługowo-mieszkalny). Z XVIII w. pochodzi również budynek dawnego browaru w północnej części rynku oraz 3 mieszczańskie kamienice na wschodniej ścianie. Pozostałe domy pochodzą z XIX i XX. Na uwagę zasługują jeszcze XIX wieczny kościół Znalezienia Krzyża, pochodzący z XVIII w. budynek dawnej karczmy na północ od rynku, słupowa kapliczka z XVII/XVIII w. stojąca przy ulicy Mickiewicza oraz stojąca na rynku murowana kapliczka domkowa.

Źródło: ks Bogdan Stanaszek „Brzostek i okolice”. Brzostek 1997 r.

Opis uzupełnił: urbeck 14-07-2019

Promocje w naszym sklepie

Miejsca w okolicy

Brzostek
Copyright © 2007 Polska Niezwykła
Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość serwisu nie może być reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie może być użyta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajdź nas na